Diefstal en cybercriminaliteit werden het vaakst gemeld in het onderzoek van dit jaar
Economische misdrijven tegen bedrijven en andere organisaties blijven wereldwijd toenemen. Met 50% van de respondenten die fraude rapporteerde, behoort België duidelijk tot de hogere categorie van fraudemelding in 2014 en overschrijdt het ruim het wereldwijde gemiddelde van 37% en het West-Europese gemiddelde van 35%. In West-Europa halen volgens de 2014 Global Economic Crime Survey van PwC alleen Frankrijk (55%) en Spanje (51%) hogere cijfers dan België. Het aantal meldingen van cybercriminaliteit blijft toenemen. In België is dit type criminaliteit het tweede meest gemelde in het onderzoek van dit jaar, terwijl cybercriminaliteit wereldwijd op de vierde plaats staat. Cybercriminaliteit is niet louter een technologisch probleem. Het is ook een probleem van bedrijfsstrategie.
De wereldwijde enquête van PwC is de meest uitgebreide over dit onderwerp en uit de resultaten blijkt dat verduistering van bedrijfsactiva de meest verspreide vorm van economisch misdrijf blijft en opgegeven wordt door 69% van de respondenten. Daarna komt fraude bij overheidsopdrachten met 29%, omkoping en corruptie met 27%, cybercriminaliteit met 24% en boekhoudkundige fraude met 22%. Andere meldingen van criminaliteit omvatten HR-fraude, witwasserij, diefstal van intellectuele eigendom of gegevens, hypotheekfraude en belastingfraude.
Het is moeilijk om de verliezen door economische misdrijven precies te becijferen. Voor 38% van de Belgische organisaties die het slachtoffer werden van fraude bedroeg de financiële impact USD 100.000 of meer. Dit percentage is lager dan de 46% van de global survey 2014. Dit betekent dat bedrijven in België vaker financiële verliezen lijden van minder dan USD 100.000 (59% in België en 47% wereldwijd).
Het onderzoek meet dit jaar voor het eerst fraude bij overheidsopdrachten, die door bijna 30% van de respondenten gemeld werd op wereldwijd niveau en door 25% in België. Fraude bij overheidsopdrachten wordt beschouwd als een dubbele bedreiging die bedrijven zowel raakt bij de inkoop van goederen en diensten, als in hun pogingen om mee te dingen naar nieuwe opportuniteiten.
Naast economisch verlies vermeldden de Belgische respondenten ook nadelige effecten voor het moreel van werknemers (15%), de relatie met toezichthouders (6%) en alle zakelijke relaties (6%) als gevolgen van fraude.
"Het is net een koppig virus: economische criminaliteit blijft bestaan ondanks alle inspanning om ze te bestrijden. Geen enkele grote of kleine organisatie ter wereld is immuun voor de impact van fraude en andere misdrijven", aldus Rudy Hoskens, Partner Forensic Services bij PwC België. "Wie zich aanpast aan de veranderende wereldwijde voorwaarden zoals vertrouwen op technologie en de uitbreiding van opkomende economieën, kan met succes economische misdrijven plegen."
"De bedreiging voor uiteenlopende bedrijfssystemen die de ruggengraat van bedrijfssystemen vormen, is nog erger dan de directe financiële impact van economische misdrijven. Economische criminaliteit schaadt interne processen, knaagt aan de integriteit van werknemers en bekladt reputaties", voegt hij nog toe.
Waar komen economische misdrijven voor?
Economische criminaliteit is een alomtegenwoordig, wereldwijd gevaar. Op regionaal niveau komt economische criminaliteit het meest voor in Afrika, waar 50% van de respondenten beweren dat ze er het slachtoffer van werden. Dit cijfer ligt echter lager dan de 59% van 2011. Vervolgens komt Noord-Amerika met 41%, Oost-Europa met 39%, Latijns-Amerika en West-Europa met elk 35%, Azië en het Stille Oceaangebied met 32% en het Midden-Oosten met 21%.
Respondenten van 65 landen en gebieden meldden dat ze in aanraking kwamen met economische criminaliteit. Zuid-Afrikaanse respondenten meldden met 69% het hoogste niveau (60% in 2011). De economische criminaliteit neemt ook snel toe in Oekraïne (63% tegenover 36% drie jaar geleden), Rusland (60% tegenover 37% in 2011) en Australië (57% tegenover 47% in 2011).
Uit het onderzoek bleek dat in acht opkomende economieën - Brazilië, Rusland, India, China, Zuid-Afrika, Turkije, Mexico en Indonesië - 40% van het totale aantal respondenten te maken kreeg met economische criminaliteit. Dit getuigt gedeeltelijk van een verplaatsing van de welvaart naar deze landen.
Welke sectoren zijn het meest geraakt?
Economische misdrijven komen het meest voor in de sectoren financiële dienstverlening, retail & consumenten en communicatie. Bijna 50% van de wereldwijde respondenten in elke sector beweert het slachtoffer geweest te zijn van criminaliteit. Organisaties voor financiële dienstverlening krijgen vaak te maken met cybercriminaliteit en witwasserij, terwijl retail & consumenten- en communicatiebedrijven het vaakst af te rekenen hebben met diefstal. De horeca en vrijetijdssector en de overheid melden ook hoge niveaus van criminaliteit, telkens 41%.
Wie pleegt er fraude in België?
Economische misdrijven worden doorgaans gepleegd als er aan drie voorwaarden voldaan wordt: druk, opportuniteit en persoonlijke rationalisering van het misdrijf. Volgens het onderzoek meldde 26,5% van de Belgische respondenten dat de hoofddader intern was en 73,5% dat het misdrijf gepleegd werd door externe personen. Er zijn echter grote verschillen tussen de sectoren onderling. In de sector financiële dienstverlening is bijna 60% van de misdrijven afkomstig van buiten het bedrijf, en zou 36% intern zijn.
Onze resultaten tonen aan dat het gemiddelde profiel van de interne fraudeur grotendeels hetzelfde was als in 2011: mannen van middelbare leeftijd (89% mannen waarvan 44% tussen 41 en 50 jaar oud) die al meer dan tien jaar deel uitmaken van de organisatie (44%) en een middenmanagementpositie hebben (44%). Dit jaar bleek het onderwijsniveau van de dader in gelijke mate verdeeld tussen postgraduaat, graduaat en middelbare school of lagere niveaus van onderwijs, terwijl de gemiddelde Belgische dader in het onderzoek van 2011 een middelbaar of lager diploma had. Verder is het ook opmerkelijk dat het onderzoek van 2011 geen Belgische interne fraudeurs meldde op hoger managementniveau, maar in het huidige onderzoek bedraagt deze groep 22% en verlaagt daardoor het aantal interne fraudeurs onder het gewone personeel (van 44% in 2011 naar 11% in 2014).
Hoe wordt fraude opgemerkt?
Volgens het onderzoek wordt 55% van de economische misdrijven ontdekt door bedrijfscontroles, zoals melding van verdachte transacties, interne audits of frauderisicobeheer. Meldingssystemen of tips ontmaskeren ongeveer een kwart van de gemelde misdrijven, terwijl ongeveer een vijfde op een andere wijze ontdekt wordt, bijvoorbeeld door ordehandhaving, de media of per toeval.
Uit het onderzoek blijkt dat respondenten wereldwijd verwachten dat economische misdrijven zullen blijven toenemen in de toekomst in zo goed als alle categorieën. Dit resultaat was ook terug te vinden in het 17de jaarlijkse CEO-onderzoek van PwC. CEO's erkennen ook wereldwijd de impact van economische misdrijven; volgens 50% was "gebrek aan vertrouwen" een belangrijk probleem op de markt. Een jaar geleden bedroeg dit percentage slechts 37%. Omkoping en corruptie staan ook hoog op het lijstje van problemen van CEO's.
De top vijf van de meest voorkomende types fraude voor 2014 in België bestaat uit cybercriminaliteit, verduistering van activa, IP-inbreuken, fraude bij overheidsopdrachten en witwasserij.
