07/09/16

Gerechtstolken en -vertalers van de regen in de drop

Bij de start van het gerechtelijk jaar nam de Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken (BBVT.be) de recentste statistieken van het aantal veroordelingen in België onder de loep. Die statistieken wijzen uit dat in minstens één strafzaak op drie de tussenkomst van beëdigd tolken en/of beëdigd vertalers vereist is. Ze bevestigen hiermee op objectieve wijze de toename van de nood aan vertalers en tolken in strafzaken.

Uit de cijfers van de Dienst voor het strafrechtelijk beleid blijkt dat het percentage niet-Belgen van het aantal veroordelingen vorig jaar 24,44% bedroeg, tegenover 18,9% in 2010. Voorts was bij 4,29% van de veroordelingen in 2015 de nationaliteit van de veroordeelden onbekend, wat laat vermoeden dat ook zij niet de Belgische nationaliteit hadden en allicht overwegend anderstalig waren. 

Bovendien heeft door de taalwetgeving iedereen in ons land het recht om in zijn eigen landstaal te worden berecht, zowel voor politiezaken, correctionele zaken als assisenzaken. Rekening houdend met Franstalige beklaagden die in Nederlandstalige arrondissementen worden berecht en Nederlandstalige beklaagden in Franstalige (waar helaas geen cijfers van beschikbaar zijn), kunnen we met grote zekerheid stellen dat in minstens één strafzaak op drie beroep moet worden gedaan op een beëdigd tolk en/of beëdigd vertaler. Dit is een logisch gevolg van de drietaligheid en de taalwetgeving van België, de superdiversiteit van onze samenleving en de internationalisering van de misdaad. In een samenleving die alsmaar meer gericht is op globalisatie zijn vertaling en vertolking in juridische procedures een absolute noodzaak. Het is onmogelijk om zich behoorlijk te verdedigen tegen beschuldigingen of in procedures waarvan je de inhoud niet 100% begrijpt.

Ondanks de onmiskenbaar toegenomen nood aan gerechtstolken en -vertalers bedraagt het aandeel van de uitgaven aan vertalers en tolken in strafzaken in het totale budget van Justitie al jarenlang onveranderd slechts ca. 1%. In 2015 bedroeg dit amper 19 miljoen euro. Zelfs met de invoering van de btw (21%) sinds 2014 werd geen rekening gehouden: het budget werd niet aangepast.

De Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken wijst er ook op dat ondanks de misplaatste hoera-berichtgeving van minister Geens vlak voor het zomerreces, de beëdigd vertalers en tolken ook in dit nieuwe gerechtelijk jaar nog altijd gedoemd zijn om te blijven werken aan erbarmelijke tarieven binnen discriminerende tariefcategorieën. Deze tarieven zijn bovendien niet meer geïndexeerd sinds 2013. Vertalers Nederlands-Frans en omgekeerd mogen hun werk nog altijd maar factureren aan het absolute bodemtarief van 8,14 euro (bruto!) per pagina. Wie zich als zelfstandig tolk voor een hele voor- of namiddag vrijhoudt voor een rechtszaak, is nog altijd maar zeker van een minimum van 34,05 euro bruto, of 8,51 euro per uur (bruto). Wanneer een gepland politieverhoor door omstandigheden niet kan doorgaan, mag de tolk die zich daarvoor tevergeefs vrijhield zelfs helemaal niets factureren!

Ook al lijkt het erop dat de aangekondigde nieuwe tarieven pas vanaf 2017 zullen worden ingevoerd, is het de Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken een raadsel hoe de minister van Justitie denkt de aangekondigde actualisering van de tarieven te kunnen rijmen met de inwerkingtreding van twee Europese richtlijnen en de invoering van Salduz+. En dit alles met een budgetverhoging van amper 3 miljoen euro. Ter vergelijking: in 2013 voorzag men in Oostenrijk (8,5 miljoen inwoners, slechts één landstaal) alleen al voor de implementatie van de Europese richtlijn tot vaststelling van minimum- normen betreffende het recht op vertolking en vertaling in strafprocedures een extra budget van ongeveer 10 miljoen euro op jaarbasis. Gerechtstolken in België vrezen dat zij door de systematische onderbudgettering van de gerechtskosten vanaf de herfst alweer maandenlang zonder inkomsten zullen vallen. 

De aangekondigde actualisering van de vertaal- en tolktarieven is bovendien ontoereikend, met heel wat addertjes onder het gras, en zal de functie van beëdigd vertaler en tolk nog altijd niet aantrekkelijk maken. De Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken stelt dan ook vast dat meer en meer collega's er de brui aan geven, naar andere beroepscarrières vluchten of Justitie als opdrachtgever zoveel mogelijk mijden. Ze zien het niet meer zitten om nog langer op straffe van boete van 50 tot 500 euro opgeroepen te kunnen worden voor justitieopdrachten. Dit alles zonder billijke tarieven, zonder werkomstandigheden die naam waardig, zonder recht op verwijlinteresten bij laattijdige betalingen.

Minder dan vier maanden voor de voorziene creatie van het langverwachte nationaal register van beëdigd vertalers en tolken is zelfs nog niet geweten aan welke opleidingseisen de vertalers en tolken zullen moeten voldoen om te beantwoorden aan de wet op dat nationaal register. Ook deze onzekerheid en het kostenplaatje van die opleidingen zorgt voor heel wat onrust in de sector.

De recente uitspaak van de woordvoerster van minister Koen Geens, "dat exotische talen voortaan minder vergoed worden, is omdat we intussen genoeg tolken en vertalers hebben in die niche en omdat zij vroeger overbetaald werden voor hun werk", getuigt van weinig respect voor de tolken en vertalers die het uiterste van zichzelf geven in de tapkamers ten behoeve van terreurdossiers. Het tart elke verbeelding dat tolken en vertalers die o.a. het opdoeken van de terreurcel van Verviers mee mogelijk hebben gemaakt, door de actualisering van de tarieven minstens 10% dreigen te moeten inleveren voor tolkprestaties of zelfs meer dan 20% voor schriftelijk vertaalwerk. En dat terwijl onderzoeken naar terrorisme explosief toenemen en de regering beweert volop op veiligheid in te zetten. 

Bovendien lijkt de beleidscel Geens ook bitter weinig besef van de dagelijkse realiteit te hebben:  in de praktijk is er een nijpend tekort aan beschikbare beëdigd tolken en vertalers, zowel voor een heleboel "exotische" talen als voor meerdere Europese talen, zelfs bepaalde zgn. courante talen. In die mate dat de zoektocht naar een tolk Frans-Nederlands in onze hoofdstad vaak vele uren in beslag neemt. 

De Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken zal zich dit gerechtelijk jaar overigens niet beperken tot het via persberichten uiten van het ongenoegen van haar leden en de ongerustheid in de sector. De komende weken mogen acties van gerechtstolken worden verwacht waarmee we de boodschap, dat de broodnodige professionalisering van de sector een prijskaartje heeft, kracht zullen bijzetten. Gezien het hoge aantal strafzaken met tolk, zeker in de grotere arrondissementen, valt enige hinder voor de werking van Justitie in strafzaken niet uit te sluiten. 

dotted_texture