Tolken en vertalers belangrijke schakel in het gerechtelijk onderzoek
Tolken en vertalers zijn belangrijk in strafprocedures om de rechten van de verdediging te vrijwaren. Ze vormen ook een belangrijke schakel in gerechtelijke onderzoeken: zonder hen geen verhoren van anderstalige verdachten en slachtoffers of geen uitwisseling van rechtshulpverzoeken met het buitenland.
Criminaliteit niet beperkt tot de kantooruren
Ook in telefoontaps in het kader van gerechtelijke onderzoeken, is de rol van tolken en vertalers vaak doorslaggevend. Niet toevallig namen speurders van de Federale Gerechtelijke Politie van Brussel de voorbije weken al een paar keer anoniem hun toevlucht tot de pers. Uit vrees niet (correct) betaald te zullen worden voor weekendprestaties en ten gevolge van het besparingsbeleid binnen Justitie, blijven taptolken in het weekend steeds vaker weg uit de tapkamers. Criminaliteit beperkt zich echter niet tot de kantooruren. Omdat bendes die vanuit Brussel opereren hun actieterrein vaak niet beperken tot de hoofdstad, heeft de beperkte inzet van taptolken uit budgettaire overwegingen in Brussel mogelijk ook nefaste gevolgen voor de veiligheid van burgers in de omringende provincies.
Toegenomen noden
De Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken (BBVT) verzamelde objectieve cijfers en feiten die aantonen dat de noden aan vertalers en tolken in strafprocedures de voorbije drie jaar zijn toegenomen:
-
Uit de veroordelingsstatistieken blijkt dat het aantal buitenlandse veroordeelden in de periode 2014-2016 met bijna 30% is gestegen: in 2016 werden 38.810 veroordelingen van buitenlanders geregistreerd (een recordaantal), tegenover 32.884 in 2015 en 29.885 in 2014. Sinds 2013 bedraagt het percentage van niet-Belgen in het aantal veroordeelden jaarlijks meer dan 20%.
-
Uit cijfers verstrekt door Minister van Justitie Koen Geens in antwoord op een parlementaire vraag blijkt dat het aantal telefoontaps de voorbije drie jaar fors is toegenomen: 5.707 onderscheppingen in 2014, 6.292 in 2015 en 7.109 in 2016. Dat is een toename met bijna 25%.
-
Justitieminister Koen Geens heeft aangegeven te werken aan een wetsontwerp dat de inzet van bijzondere opsporingsmethoden, waaronder het afluisteren van telefoons, zal mogelijk maken voor voortvluchtige veroordeelden. Dit zal ongetwijfeld extra werk voor taptolken genereren.
-
Op 1 juni 2017 is de wet van 28 oktober 2016 in werking getreden. Die wet voorziet voor verdachten, beklaagden, veroordeelden en slachtoffers die de taal van rechtspleging niet spreken of verstaan, het recht om een vertaling te krijgen van elementen uit het strafdossier die essentieel zijn voor hun recht van verdediging en voor een eerlijk proces. Dit genereert extra werk op het vlak van dringende vertalingen van aanhoudingsbevelen, beschikkingen, vonnissen en arresten.
Beroepsvereniging dringt aan op toepassing wettelijk voorziene indexering honoraria
Bij een onmiskenbaar stijgend aantal opdrachten voor gerechtstolken en -vertalers, te wijten aan de internationalisering van de samenleving én de criminaliteit, de duidelijke toename van het aantal telefoontaps en aan nieuwe wetgeving, is het naïef van de overheid te denken dat dit alles mogelijk is zonder een proportionele budgetverhoging. De Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken (BBVT) dringt er alvast op aan dat de wettelijk voorziene indexering van de honoraria van vertalers en tolken in strafzaken, bij het begin van het nieuwe jaar effectief toegepast zou worden.
Sinds 2014 werd geen indexering meer toegepast. Daarvoor werden budgettaire beperkingen naar voren geschoven. Artikel 148 van het algemeen reglement op de gerechtskosten in strafzaken stelt nochtans duidelijk dat de vastgestelde bedragen op 1 januari van elk jaar gekoppeld zijn aan de schommelingen van het indexcijfer van de consumptieprijzen.
Minister Geens gaf al aan op de hoogte te zijn van het probleem, maar geen positieve reactie te hebben gekregen, noch van de Inspecteur van Financiën, noch van de Minister van Begroting. De BBVT hoopt dat de recente belofte van Minister Geens om binnen de regering te blijven pleiten voor de wettelijk voorziene indexering, in 2018 een tastbaar resultaat zal opleveren.
Begroting voor 2018: daling voor gerechtskosten, stijging voor juridische bijstand
Uit het ontwerp van de algemene uitgavenbegroting van de FOD Justitie voor 2018 kon de BBVT opmaken dat het totaalbedrag voor de gerechtskosten voorzien in de begroting 2018 licht blijkt te dalen tot 76,8 miljoen euro. Twee jaar geleden kwam de federale Ombudsman tot de bevinding dat er sprake was van een structurele onderbudgettering van de gerechtskosten. Deze onafhankelijke en onpartijdige instelling gaf toen de aanbeveling voldoende budgettaire middelen vrij te maken zodat de gerechtskosten tijdig kunnen worden betaald.
In 2016 werd nog 106,2 miljoen euro uitgegeven aan gerechtskosten. Het leeuwendeel daarvan ging naar achterstallige facturen van telecomoperatoren. Aan vertalers en tolken werd in 2016 22,9 miljoen euro uitbetaald. De BBVT stelde ook vast dat binnen de enveloppe van de provisie voor de strijd tegen het terrorisme in 2018 maar 16 miljoen euro extra middelen beschikbaar zullen zijn voor de gerechtskosten. Vorig jaar werd daar nog 23,4 miljoen euro voor vrijgemaakt. Deze forse daling met meer dan 30% valt te betreuren. Het hoeft geen betoog dat de inzet van tolken bij telefoontaps in het kader van terreurbestrijding cruciaal is en er meer volume is aan dat soort vertalingen dan enkele jaren terug.
De BBVT stelt anderzijds vast dat voor de rechten van de verdediging blijkbaar wel middelen kunnen worden gevonden: het budget voor juridische bijstand (pro-Deoadvocaten) stijgt volgend jaar immers wel substantieel tot 118,6 miljoen euro, een stijging met 28,5 miljoen euro.
