In het licht van de berichtgeving over een (dreigende) vrijlating van een drugssmokkelaar door de raadkamer van de Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg te Brussel geeft de Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken (BBVT) graag wat meer duiding over de problematiek.
De BBVT wijs op een arrest van het Hof van Cassatie, dat op 25 juni 2013 stelde: “De plicht van het onderzoeksgerecht tot eerbiediging van het recht van verdediging van de inverdenkinggestelde over wiens handhaving van de voorlopige hechtenis het moet oordelen, houdt in dat het alle vereiste maatregelen dient te nemen opdat de inverdenkinggestelde in een voor hem begrijpelijke taal, zo nodig met bijstand van een tolk, en desgewenst met bijstand van een advocaat, het debat met betrekking tot zijn voorlopige hechtenis kan volgen en zijn verweer tegen de handhaving van die hechtenis kan voeren”.
Aanhoudende moeilijkheden om tolken te vinden hebben in het verleden al geleid tot vrijlatingen van verdachten (een Braziliaanse drugskoerier in november 2012) en zelfs tot vrijspraken van beklaagden (politierechtbank Dendermonde maart en mei 2015). Met de Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken wezen wij er reeds herhaaldelijk op dat de bedroevend lage tarieven voor tolken en vertalers in strafzaken en de besparingsdrang binnen Justitie reële risico’s inhouden.
In het Belgisch Staatsblad van 15 februari 2016 verscheen het bericht dat “de indexeringsstop de gerechtskosten in stafzaken ook in 2016 op het niveau van 2013 houden”. Voor het vierde jaar op rij geldt dus een indexeringsstop. “En dat tot nader order en in functie van de voorspellingen van het Planbureau”. De Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken kan dan ook niet anders dan vaststellen dat klaarblijkelijk de wil ontbreekt bij de verantwoordelijke beleidsvoerders om iets grondigs aan deze situatie te veranderen. Ook al luidden wij reeds meermaals de noodklok.
Het is ronduit beschamend voor de Belgische overheid dat zelfs voor bepaalde EU-talen (Lets, Ets, Fins, Sloveens, Portugees ...) uitgerekend in de Europese hoofdstad nauwelijks of geen tolken te vinden blijken die voor Justitie willen werken. In noodgevallen moeten tolken uit het buitenland worden overgevlogen voor assisenzaken of moeten onderzoeksrechters ambassadepersoneel opvorderen als gelegenheidstolk. Wanneer die “vrijwilligers” dan ook nog niet betaald blijken te worden voor geleverde prestaties, hoeft het niemand te verwonderen dat ook zij afhaken.
Het onderschatten van deze problematiek jaagt de overheid nog meer op kosten. Een uitstel van een rechtszaak of urenlange zoektochten naar een beschikbare tolk, betekenen telkens een verlies van tijd en middelen voor Justitie en de maatschappij. Vrijlatingen van verdachten, vrijspraken, uitgestelde rechtszaken of gerechtelijke onderzoeken die in het gedrang dreigen te komen, zijn niet bepaald bevorderlijk voor het vertrouwen van de burger in de werking van het gerecht. Ze verhogen bovendien het gevoel van straffeloosheid en onveiligheid.
Het is daarom van essentieel belang dat er beduidend meer dan tot dusver wordt geïnvesteerd in kwalitatieve vertalingen en vertolking in rechtszaken. De functie van beëdigd tolk is bovendien te belangrijk en te delicaat in onze superdiverse maatschappij om ze uit te laten voeren door gelegenheidstolken. Onafhankelijke beëdigde vertalers en tolken, die geen banden hebben met de advocatuur of politiediensten, zijn het best geplaatst om in alle neutraliteit de communicatie tussen anderstalige partijen, advocaten, magistraten en rechters te faciliteren, ter vrijwaring van het recht op een eerlijk proces.
De Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken hoopt dat de minister van Justitie en andere verantwoordelijke nationale beleidsvoerders deze zoveelste blamage voor Justitie zullen aangrijpen om eindelijk correcte en marktconforme vergoedingen van tolken en vertalers in strafzaken mogelijk te maken. Enkel zo kan vermeden worden dat meer en meer ervaren beëdigd vertalers en tolken er na verloop van tijd de brui aan geven. Bij aantrekkelijkere tarieven en arbeids- omstandigheden zouden bovendien beduidend meer vertalers en tolken overwegen om opdrachten voor Justitie aan te nemen. Dit kan het gerechtelijk apparaat en de maatschappij alleen maar ten goede komen.
